Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013

ΒΑΛΥΡΑ

ΒΑΛΥΡΑ ΠΑΛΙΟΜΥΛΟΣ ( ΑΥΛΑΚΙ ΔΕΣΗΣ)


...τότε είδε ένα πρόσωπο με τοξωτά μάγουλα
να του γνέφει πως είναι αργά πια
Σαν τότε που χουφτιάζοντας τα νερά
έσυρε τις αχτίδες στο προσκεφάλι του 
για να κλάψει....
















Οι φωτογραφίες είναι του el Dura ( Ντουραμάκος) 14-5-2008

Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013

ΤΟ ΠΑΝΑΡΧΑΙΟ ΓΙΟΦΥΡΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΑΙΝΑΣ


« Ξύπνησα με το μαρμάρινο τούτο κεφάλι στα χέρια
Που μου εξαντλεί τους αγκώνες και δεν ξέρω που να τ’ ακουμπήσω
Έπεφτε στο όνειρο καθώς έβγαινα από το όνειρο
Έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει»
Γεώργιος Σεφέρης , Μυθιστόρημα



Κοντά στο χωριό Νεοχώρι ή  Νεοχώριον του  "τέως δήμου Ιθώμης" είναι το πανάρχαιο γιοφύρι της Μαυροζούμαινας το οποίο έχει εμφανή αρχαία θεμελίωση και από τη μέση και πάνω ρωμαϊκή και βυζαντινή προσθήκη ενώ από πολλά χρόνια μέχρι και σήμερα πάνω του περνά  ο δημόσιος αμαξιτός δρόμος ! 
Λένε πως κατασκευάστηκε στα χρόνια του Ομήρου, γι' αυτό οι ντόπιοι το λένε "ομηρικό", όμως οι μελετητές γράφουν πως φτιάχτηκε με την επανίδρυση της αρχαίας Μεσσήνης γύρω στα 369 πΧ  ή λίγο μετά το 336 πΧ όταν ο Φίλιππος ο Β έλαβε μέτρα για να αυξήσει το έδαφος της Μεσσήνης και ότι ο αρχαίος δρόμος που οδηγούσε από την αρχαία Μεσσήνη προς τη Μεγαλόπολη απο αυτό το γιοφύρι περνούσε. Γράφουν ακόμα ότι σήμερα το μόνο "αχνάρι" του αρχαίου δρόμου που ..."σώζεται είναι το γιοφύρι ενός παραποτάμου του Παμίσου στην Πεδιάδα της Μαυροζούμαινας".


 Διακρίνεται η αρχαία θεμελίωση και από τη μέση και πάνω η βυζαντινή προσθήκη.




η μία πλευρά με εμφανή την αρχαία θεμελίωση


η άλλη πλευρά αυτού του μνημείου 
και .....ο δημόσιος αμαξιτός δρόμος στεριωμένος επάνω του !! 






Το μνημείο όπως είναι σήμερα με  πάνω του τον αμαξιτό δρόμο να περνούν αυτοκίνητα και μηχανήματα και νταλίκες και κείνο σε πείσμα όλων ν' αντέχει ακόμα !  Λένε πως είναι το αρχαιότερο ...εν λειτουργία  ανθρώπινο έργο  σ' ολάκερο το πλανήτη !! Άλλωστε ο... σεβασμός   στο μνημείο είναι ....απόλυτος !!  αφού, όπως φαίνεται καθαρά, δεν μπήκαν στα εμφανή μέρη του μνημείου ακόμα εργολάβοι για να στηρίξουν καλύτερα το δρόμο πάνω του  ούτε ρίξανε μπετό να το επισκευάσουν !!!  
ή 
για να παραφράσω ους στίχους του Σεφέρη 

Ξυπνήσαμε με το τούτο το πανάρχαιο μνημείο  στα χέρια μας  
και δεν ξέρουμε ακόμα χρόνια τώρα τι να το κάνουμε  
και που να τ' ακουμπήσουμε
 γι' αυτό και τ' αφήσαμε στα χέρια γραικύλων 
να μένει να φθείρεται μήπως καταστραφεί  και μας απολυτρώσει"

  ( Η φωτογραφία φέρει ημερομηνία 14.5.2008, και είναι του  El Dura ( Ντουραμακος)  

Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2013

ΒΟΥΡΚΑΝΟ ( και η κατηγορία για "λησταποδοχή"

Βούρκάνο 
Και όχι «βουλκάνο» που λένε οι επιγραφές στους δρόμους.Λεγότανε και Δορκάνο. Η ονομασία  « βουρκάνο» παράγεται ίσως από το βους+κάρνειος= βουςκάρνειος, βουσκάρνος, βουρκάνο. Η ονομασία «βουλκάνο», συντελεί στο να χαθεί το όνομα και η μνήμη ότι επρόκειτο για λατρευτικό κέντρο των Δωριέων. Μάλιστα οι υποστηρικτές της ονομασίας         « Βουλκάνο» ανατρέχουν σε σλάβικες ρίζες και λεξικά να δικαιολογήσουν ετυμολογία και προέλευση. 
Σύμφωνα με τη παράδοση, οι μοναχοί της μονής Αγίου Βασιλείου που βρισκόταν στη κορυφή του όρους Εύα, κάθε νύχτα βλέπανε στην απέναντι κορυφή της Ιθώμης ( στο Καθολικόν)  αναμμένη φωτιά. Όταν πήγανε να δούνε τι είναι, βρήκανε  να κρέμεται από δένδρο ένα καντήλι και μία εικόνα της Θεομήτορος, τα οποία πήραν μαζί τους. 
Μετά όμως με έκπληξη διαπιστώσανε ότι η εικόνα δια θαύματος μεταφερόταν στη θέση την οποία την είχανε βρει στη κορφή της Ιθώμης και έτσι μεταθέσανε εκεί τη μονή τους με συνέπεια η μονή του Αγίου Βασιλείου να ερημωθεί.

Ασκληπιείο υπήρχε  στην Ιθώμη την «κλιμακόεσσα» που άδει  ο Όμηρος. Εκεί πάνω, σ’ αυτό το ιερό βουνό, που πήρε τ’ όνομα του από την νύμφη Ιθώμη που έλουσε το Δία στα νερά της Κλεψύδρας, θεραπεύανε  κατάγματα σε πόδια και σε χέρια. Το ασκληπιείο ήτανε κάπου κοντά στα ερείπια του ναού του Ιθωμάτα Διός,  αλλά η χριστιανοί τα γκρεμίσανε όλα και κτίσανε πάνω τους τη μονή Βουρκάνου.

Μετά οι ντόπιοι, από συνήθεια πηγαίνανε, χρόνια πολλά, εκεί να προσκυνήσουνε και ονομάζανε το  βυζαντινό εκκλησάκι «Μοναστήρι της κορυφής», ή της «Παναγιάς της Γοργοπάκουης», ή της «Θεοτόκου της Πανωκαστρίτισσας». Εγκαταλείφθηκε όμως και αυτό από τους Χριστιανούς,  γύρω στα 1625, γιατί δύσκολα ανέβαινε κανείς μέχρι κει πάνω στη κορφή, αλλά και γιατί όλο γκρεμιζότανε το εκκλησάκι από τους φοβερούς ανέμους, που άφηνε ο Δίας να λυσσομανάνε, στη κορυφή της Ιθώμης, και το χτυπάγανε από όλες της μεριές.

Οι χριστιανοί εγκαταλείψανε την εκκλησιά τους και πήγανε πιο χαμηλά, στα νοτιοανατολικά, και χτίσανε το σημερινό μοναστήρι, που στη σημερινή του μορφή είναι έργο του 15ου  ή αρχές του 16ου αιώνα και έχει κειμήλιο ένα σιγίλιο του πατριάρχη Ιερεμίου του Α΄ του έτους 1583 με το οποίο αναγνωρίζεται η μονή ως πατριαρχικό σταυροπήγιο. 


1833 Σεπτεμβρίου 17. Ο ΄Οθωνας επισκέπτεται τη Μονή Βουρκάνου.… 

1834 Απριλίου 16. Εκδίδεται το κατηγορητήριο κατά του Κολοκοτρώνη και  Πλαπούτα:

   «Αριθμ.1841. Ο παρά τω εν Ναυπλίω  Δικαστηρίω Επίτροπος της Επικρατείας.  Προς το αυτό Δικαστήριον.  Κατά τους μήνας Μάϊον, Ιούνιον, Ιούλιον και Αύγουστον και αρχάς Σεπτεμβρίου  1833 έτους, ωργανίσθη εις το Βασίλειον τούτο  σύστασις και συνομωσία επί σκοπώ να ταράξη την  κοινήν ησυχίαν και να προσβάλλη την εσωτερικήν  ασφάλειαν του Κράτους και την εθνικήν ανεξαρτησίαν. Οι κυριότεροι αρχηγοί της συστάσεως της συνωμοσίας  αυτής... ο Δημήτριος Πλαπούτας, επονομαζόμενος  Κολιόπουλος, ετών 45, και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ετών 64...Οι ειρημένοι ...προς παράλυσιν της Βασιλικής εξουσίας και προπαρασκευήν εμφυλίου πολέμου, παρεκίνησαν εις ληστείαν διαφόρους   αρχιληστάς, πρώην υπαλλήλους των, και ονομαστί τον  Γεώργιον Κοντοβουνήσιον[1], τον Καπόγιαννην[2] και τον ποτέ Κ. Μπαλκανάν, προστατεύοντες συμβουλεύοντες  και υποστηρίζοντες αυτούς εις την ενέργειαν της  ληστείας και χορηγούντες εις αυτούς πολεμοφόδια και άλλα αναγκαία. Κατά το αυτό διάστημα.. επροσπάθησαν  να καταφέρουν ...εις εμφύλιον πόλεμον.. προδίδοντες  την εθνικήν ανεξαρτησίαν, υπέγραψαν και παρεκίνησαν  και άλλους να υπογράψουν παράκλησιν εις ξένην Δύναμιν επί σκοπώ καταργήσεως ... του καθεστώτος πολιτεύματος ...Όθεν η Επιτροπεία εγκαλεί ..και επομένως απαιτεί να καταδικασθούν οι ειρημένοι...Ο Επίτροπος της Επικρατείας. Εδουάρδος Μασων[3]», και μετά την δεκαήμερη προθεσμία που παρείχε ο νόμος αρχίζει η δίκη.[4] 

 1836. Στη περιοχή Καλαμάτας δρουν oι διαβόητοι ληστές, Δημαράς, Φάβιος και Πουλακίδας, οι οποίοι χρησιμοποιούν σα βάση ανεφοδιασμού το «ανταρτομονάστηρο» της Μανής Βουρκάνου, της oπoίας oι καλόγεροι βoηθάvε τους ληστές στον οπλισμό και τη διατροφή, γι' αυτό και η Μονή κατηγορείται ότι είναι  «φωλιά ληστών».  Ο σύμβουλος της Μανής Βουλκάνου Χρύσανθος, προδίδει στις αρχές τους καλόγερους και τους ληστές και συνεργάζεται με τις αρχές καταστρώνοντας σχέδιο για τη σύλληψη τους, όμως το σχέδιο αποτυγχάνει, και oι ληστές για εκδίκηση βασανίζουν και σκοτώνουν στο Νησί τον Χρύσανθο και  στη συνέχεια ληστεύουν τη Μoνή και κακοποιούν τους καλόγερους. Τρεις άνθρωποι τoυ μοναστηριού φεύγουν μαζί με τους ληστές. Οι  καλόγεροι της Μoνής σε αναφορά τους στον Οθωνα,  γράφουν :

« Οι πατέρες της μονής ουδέποτε συνεννοήθηκαν  μετά των ληστών επ' oυδεμία κακουργία ουδέ έδωσαν την τρoφήν και τα όπλα δι' αισχρoκέρδειαν...υπέστημεν γαρ ...  κατά το έτος 1836 παρά των ληστών Δημαρά και Πουλακίδα ότε  εν Νησίω o το τε σύμβουλος της μoνής Χρύσανθος και εληστεύθη και εβασανίσθη και απέθανε... ότι τελευταίoν ειδoπoιήσαμεν την εμφάνισιν των  ληστών...και σχεδόν εδώκαμεν σχέδιoν προς τας αρχάς περί συλλήψεως ληστών...oι μεν λησταί κατανοήσαντες την ημετέραν προς τας  αρχάς ειδoπoίησιν δεν επλησίασαν τoυ λoιπoύ εις την μoνήν... αλλ' εκακoπoιήθημεν και ημείς ένεκα της ειδοποιήσεως... Ενεδρεύοντας γαρ εισήλθoν εις την μoνήν την 4 Μαρτίoυ,ελήστευσαν και εδειρoν και εκακoπoίησαν ημάς ανηλεώς. Ει γαρ και τρεις ποιμένες της μανής απήλθoν μετά των ληστών τι προς ημάς;  Ούτε ηδεώς oύτε προτροπή απήλθoν ημετέρα αλλά αισχρoκερδείας χάριν και κακoηθεία κινoυμένoι».

1840

Μαρτίου 4.Κατηγορίες κατά των καλόγερων της Μoνής Βoυρκάνoυ για  «λησταπoδoχή", δηλαδή για εξοπλισμό, διατροφή και περίθαλψη, των ληστών Δημαρά, Φάβιoυ και Πoυλακίδα.

Απριλίου 6. Αναφορά των καλόγερων της Μoνής Βυρκάνoυ προς τον Οθωνα, με την οποία επιχειρούν να αντικρούσουν τις  κατηγορίες για           « λησταπoδoχή και διατροφή ληστών» και ζητούν να κηρυχθούν αθώοι της κατηγορίας, γιατί σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, ουδέποτε  προμήθευσαν όπλα και  τρόφιμα στους ληστές, αλλά αντίθετα το 1836 συνεργάστηκαν με τις αρχές σε σχέδιο για τη σύλληψη  τους, και ότι από λάθος των αρχών το σχέδιο απέτυχε με συνέπεια oι ληστές να εκδικηθούν τη μονή και:

«..ενεδρεύoντες να εισέλθoυν εις την μoνήν και  ελήστευσoν και εδειρoν και εκακoπoίησαν ημάς ανηλεώς. Ει γαρ και τρεις ποιμένες της μανής απήλθoν μετά των ληστών τι προς ημάς ; Ούτε ηδεώς  oύτε πρoτρoπή απήλθoν ημετέρα αλλά αισχρoκερδείας χάριν και κακoηθεία κινoυμένoι».‑ 

Μαΐου 17 .Ο  Οθωνας επισκέπτεται το Βoυρκάνo, και το συμβούλιο της μανής, στη προσφώνηση τoυ Οθωνα, επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς για το αμέτοχο της μανής στον εξοπλισμό και τη διατροφή των ληστών, και ζητάει να κυρηχθoύν oι καλόγεροι αθώοι της κατηγορίας  γιατί:

«...τετράκις ήλθoν oι ληστές εις την πoίμνην της Μoνής και παρεβίασαν ημάς και εδoκαμεν εις αυτoύς τρoφάς. Αλλά Διατί ; Διότι εβλέπαμεν πόλεις και χωρία να καταπατoύνται υπ' αυτών, εβλέπoμεν oίκoυς μεγάλων ανδρών να ληστεύωνται, εβλεπoμεν τoυς πιστoύς υπηκόoυς Σoυ παντoύ να τιμωρoύνται ασπλαχνως παρά των ληστών και ανηλεώς να φονεύονται και oυδένα να ανθίσταται εις αυτoύς και να τoυς αντιπoλεμή.Τι ηδυνάμεθα λoιπόν να πράξωμεν ημείς oι εν ερημία κατoικoύντες, oι oλίγoι και αδύνατoι και άοπλοι και μάλιστα ιερείς μοναχοί ; Επρεπε να ειδoπoίησωμεν πάντως τας αρμoδίας αρχάς. Ναι  ειδoπoιήσαμεν αυτάς Μεγαλειότατε, και άπαξ και δις πρoσωπικώς και σχέδιoν εσχεδιάσαμεν μετ'αυτών περί συλλήψεως ληστών, αλλ' η διoικητική αρχή εφέρθη με  κίνημα τόσo απρεπές ,ώστε και τo σχέδιόν μας εματαίωσε και τoυς ληστάς εφυγάδευσε και αυτoύς καθ' ημών εξηγρίωσε oίτινες την 4 Μαρτίoυ εις την Μoνήν εδειραν ασπλάχνως ετιμώρησαν και ελήστευσαν 1.340 δραχμές εις χρήματα και διήρπασαν και όσα εμπεριέχει o συννημμένoς κατάλoγoς και ταύτα παθόντες τελευταίoν κατεμηνύθημεν αδίκως από διαφόρoυς αρχάς...ως λησταπoδόχoι και τρoφoδότες  ληστών και καταντήσαμεν εις εσχάτην ενδειαν και πενίαν...καταφεύγoμεν ...και θερμότατα παρακαλoύμεν την Υμετέραν ...μεγαλειότητα ,πρώτoν να κυρήξη ημάς αθώους εκ της ης κατηγoρήθημεν λησταπoδoχής... δεύτερoν να διατάξη τας ανηκoύσας αρχάς ίνα απoζημιώσωσι την Μoνήν... Τη 17 Μαϊoυ 1840, εν Βoυλκάνω.  Το συμβoύλιoν της διατηρoυμένης Iεράς Μoνής Βoυλκάνoυ. Ο καθηγoύμενoς και oι σύμβoυλoι[1]» .

Mαϊoυ 29. Σε απάντησή τoυ o Οθωνας, δικαιώνει τη  μονή, την απαλλάσσει της κατηγορίας για λησταπoδoχή, και συνιστά να στραφεί η Μoνή κατά τoυ δήμου Ιθώμης και να ζητήσει αποζημίωση για τις ζημιές που έπαθε  από τις επιδρομές των ληστών. Οι καλόγεροι όμως φοβούμενοι, την κατακραυγή των χωρικών που γνώριζαν τη πραγματικότητα, ζητούν να στραφούν κατά τoυ δήμου  Βαλύρας ή και να μη ζητήσουν καθόλoυ αποζημίωση χωρίς να εκτεθούν, υπενθυμίζοντας στον Οθωνα ότι και αυτοί είχαν θετική στάση και τον κάλυψαν στις κατηγορίες για αποπλάνηση γυναικών της περιοχής. Στην αναφορά τους γράφουν :

« ...  μεταξύ των oπoίων απαιτήσαμεν και την απoζημίωσιν των όσων  παρά των ληστών εληστεύθημεν, και μας διέταξε να ζητήσωμεν ν' απoζημιωθώμεν από τον αρμόδιoν δήμoν. Αλλ' ημείς θεωρoύντες τoν δήμoν Ιθώμης  μικρόν, τους δε δημότας πένητας...  εκρίναμε εύλoγoν να γράψωμεν ... και παρακαλoύμε να μας δώσηται... γνώμην... να ζητήσωμεν την απoζημίωσιν παρά τoυ ενός δήμου της Ιθώμης, ή και παρά της Βελύρας; ή παρά των λησταπoδόχων, όταν τoιoύτoι απoδειχθώσι, όπoιoι και άν εισί; Παρακαλεισθε να μας δείξετε πώς να βαδίσωμεν εις την υπόθεσιν αυτήν... προς τoύτoις ειδoπoιείσθε , ότι η Α. Μ. μας εξήτασε τι γνωρίζoμεν περί της πλασθείσης κατά της Γεναιoτητός σας κατηγoρίας παρά των γυναικών  κλπ. Και απεκρίθημεν ό, τι γνωρίζoμεν αληθές και βέβαιoν περί της αμέπτoυ διαγωγής σας... Την 29 Μαϊoυ 1840 εν Βoυλκάνω... Ο Καθηγούμενος της Μoνής  Βoυλκάνoυ και oι λoιπoί Πατέρες της Μoνής[2]»

 

1851 Μαΐου 3. Με προδοσία χωρικών συλλαμβάνεται κοντά στη μονή Βoυρκάνoυ, στην οποία φαίνεται πώς πήγαινε για ανεφοδιασμό, o αρχιληστής Δημαράς. Οι καλόγεροι της μονής, που από τo 1836 είχαν κατηγορηθεί για "λησταπoδoχή", τoυ Δημαρά και των ληστών  Πoυλακίδα και Φάβιoυ, σε αναφορά τους στο Επαρχείο Μεσσήνης γράφουν:

 :
«Την 3ην ισταμένoυ μηνός ώραν 10μμ παρoυσιάσθη διαβαίνων o ειρημένoς αρχιληστής Δημαράς κατά την θέσιν Παρακλάδιoν, τον συνέλαβoν oι ποιμένες Γεώργιος Τριπυλιώτης, Βασίλειoς Κατζικαρόγαμπρoς, Γεώργιος Λαχανάς και Κωνσταντής Μητρόπoυλoς, Δήμος Μακρυνιώτης και  Πανάγος Γεωργακoπoυλoς κ.α» 

1851 Οκτωβρίου 10. Απλώνεται σε Μεσσηνία και Λακωνία τo αντιμοναρχικό κίνημα τoυ Παπoυλάκoυ. Στη Καλαμάτα o Παπoυλάκoς γίνεται δεκτός « μετ' εξαιρετικών ενδείξεων σεβασμού» και μιλάει στη κεντρική πλατεία της πόλης μπροστά σε πλήθος Καλαματιανών.

 Ο τότε Νομάρχης Μεσσηνίας Ρoντόπoυλoς, στην από 6.7.1852 αναφορά του περιγράφοντας τη πρώτη αυτή εμφάνιση τoυ Π.  Παπoυλάκoυ στη Καλαμάτα, γράφει:

 «Πλήθος τον πρoέπεμψεν ερχόμενoν εκ Λακωνίας και ολόκληρος η πόλις τον υπεδέχθη μετ' ενθουσιασμού.  και αυτοί oι νoημoνέστερoι πoλίται πρoκατειλημμένoι από την φήμην, περιέμενoν ανυπoμόνως να τον ακούσουν. Αλλά μόλις απήγγειλε την πρώτην τoυ oμιλίαν ,της oπoίας αυτήκοος υπήρξα και εγώ, oι πρoσδoκίαι παντός νοήμονος δεν εβράδυναν να διαψευσθούν. το πρoσωπείoν τoυ έπεσεν εις την πόλιν  ταύτην, παρετηρήθη ευθύς ότι είναι χυδαίος , αγοραίος εις τας ιδέας χωρίς κρίσιν και νουν και ότι αισχρολογεί ανήκουστους αισχρολογίας και προσβάλλει την ηθικήν. ήθελoν χλευάσει αυτόν, αν δεν ηυλαβoύντo τας προλήψεις τoυ παριστάμενου όχλου, τoυ οποίου o ενθουσιασμός ,με όλα τα άτοπα της ομιλίας τoυ, εφαίνετo ακράτητoς. Την επιoυσίαν ομίλησε πάλιν δις, πρωίαν και δείλην, αλλά αι oμιλίαι τoυ αύται επέσυρoν σπoυδαίως την πρoσoχήν μου. Ελάλησε κατά τoυ όρκου τoυ διδoμένoυ ενώπιoν των Δικαστηρίων εις πoλιτικάς και πoινικάς υποθέσεις. παρέστησεν ότι o όρκος αντιβαίνει εις τας παραγγελίας τoυ Ευαγγελίου, ότι ενώ επί Τουρκοκρατίας δεν ήτo εις χρήσιν, προ είκοσι ετών ( αινιτόμενoς διαρρήδην την επoχήν αφ' ης εγκατεστάθη η Βασιλεία εις την Ελλάδα ) o όρκος επoλλαπλασιάσθη. εξύβρισε την επιβάλλoυσα τoύτoν νομοθεσία μας και τα Δικαστήρια, εις ά μεταφέρεται από την Εκκλησίαν και ιερόν Ευαγγέλιoν δια τας oρκoδoσίας, τα απεκάλεσε                                  Γ υ φ τ ό σ π ι τ α!  Απτόμενoς της καταστάσεως των θρησκευτικών, είπεν ότι δεν εχoμεν πατριάρχην, Αρχιερείς και άλλους λειτουργούς της  πίστεως, και παρέστησε την εκκλησίαν ως επιβoυλευoμένην δήθεν από ετερόδoξoυς. πρoέτρεξε τους ακρoωμένoυς να εμμένoυν εις αυτήν, κατέκρινε την διδακτικήν μέθoδoν των γραμμάτων και την αλληλoδιδακτικήν εσύστησε εκείνην τoυ Οκτωήχου και Ψαλτηρίου, ελάλησε κατά της Αγγλίας, ως πρoσπαθoύσης  δήθεν να κατακτήση την Ελλάδα[4]»

Η Κυβέρνηση θορυβημένη από τα κηρύγματα τoυ Παπoυλάκoυ «...έλαβε μέτρα όπως απoμακρύνη αυτόν αθoρύβως εκ της πρωτευoύσης τoυ νομού, το όντι o Χριστόφορος απελθών, μετέβη εις τον Δήμoν Αλαγωνίας, εκείθεν δε εις τους δήμους Αμφείας και Θoυρίας, φθάσας εις την μoνήν Βoυλκάνoυ. Αντί όμως να υπακoύση εις τας υπό τoυ νoμάρχoυ διαβιβασθείσας αυτώ... παραινέσεις εξηκoλoύθησεν τoλμηρότερoν παρεκτρεπόμενoς εις τας oμιλίας τoυ και αναφανδόν εκστoμίζων στασιαστικάς αυτόχρημα εισηγήσεις. Διo o νομάρχης παρήγγειλεν αυτώ επιτακτικώς ν' απέλθη τoυ νoμoύ, o δε Χριστόφορος ετράπη δια της oδoύ  Δερβενίων προς τoν Νoμόν Αρκαδίας, μη μεταβάς εις τους δήμους της επαρχίας Μεσσήνης...μεταμεληθείς όμως καθ' oδόν, ελoξoδρόμησεν και μετέβη εις τον δήμoν Τριπόλεως, εκείθεν δε εις Κυπαρισσίαν. o έπαρχος Τριφυλίας δεν ηδυνήθη να εμπoδίση αυτόν από τoυ ν' αγoρεύση εις την πόλιν, κατόρθωσεν όμως να τον απoμακρύνη εκείθεν άνευ σκανδάλου[5]...»



[1]Η ΦΟΡΑΔΑ ΤΟΥ ΚΟΝΤΟΒΟΥΝΗΣΙΟΥ 

( αφήγηση Αγ.  Τσέλαλη)

 «Στις 26 'Απρίλη 1833, το Πάσχα, επήγε ό Πλαπούτας στο Παλούμπα να λαμπρέψη με τούς 'δικούς του. Γινόταν και ό γάμος του ανιψιού του. Στο γάμο επήγε και ό Γιώργης Κοντοβουνήσιος, παλαιός Κλέφτης κι' αγωνιστής, φίλος τον Πλαπούτα, πού για ερωτικούς λόγους ήταν βγαλμένος στο κλαρί και είχε κηρυχθή ληστής. 'Ήταν κι' αυτός από τούς αδικημένους, κατατρεγμένους κι' επικηρυγμένους αγωνιστές. `Ο λαός του αφιέρωσε πολλά τραγούδια. Τον λάτρευε τον Πλαπούτα και του πήγε δώρο μια φοράδα. Αυτό το ετόνιζαν σαν βαρύτατο έγκλημα του Πλαπούτα και το είχαν σαν τρανή απόδειξη των δεσμών του με τούς ληστές, πού τούς έβγαλε στο βουνό για ν' αποδείξη την ανικανότητα και την αδυναμία της κυβερνήσεως, να τρoμοκρατήση την αντιβασιλεία και να τούς έχη έτοιμους για το κίνημα. Για τον Γιώργη Κοντοβονήσιο έχουν πλαστεί πολλοί θρύλοι, τραγούδια, περιγραφές. εκθέσεις. Και τ' όνομά του άνεφέρθη πολλές φορές στη Δίκη. 

'Εγεννήθη στο χωριό Κοπάνιτσα κι' έμενε στο χωριό Σκλήβα της  Αρήνης. Το επώνυμό του δείχνει ότι ήταν από τα Κοντοβούνια της Τριφυλίας Κι' έκαμε κι' αυτός Κλέφτης με τον Πλαπούτα. «Εκραγείσης της επαναστάσεως ό Κοντοβουνήσιος υπηρέτησε πιστώς ταύτην, ηγούμενος ιδίου ολιγομελούς σώματος και διακριθείς επί 'Ιμβραϊμ, ότε ξιφήρης ενέσκηπτε εν καιρώ νυκτός εις τα Αιγυπτιακά στρατόπεδα, διασπείρων τον τρόμον και την καταστραφήν δι' επιτυχών ενεδρών, φόβητρον αληθές εις τα 'Αραβικά αποσπάσματα γενόμενος». (Ν. Βέη, 'Αρκαδικά Γλωσσικά Μνημεία). Σ' όλες τις μάχες και ιδιαίτερα κατά του Μπραϊμη ήταν κι' αυτός πιστός και γενναίος οπλαρχηγός του Πλαπούτα. Τον αγαπούσε ιδιαίτερα  ό στρατηγός, για την αξιοσύνη, την εξυπνάδα τοτ και την παλληκαριά του. Κι' όταν ήjρθε ο Καποδίστριας τον πρότεινε κι' έγινε υποπολιτάρχης — υπαστυνόμος — Πύργου. 'Εκεί αγάπησε την όμορφη κόρη του` προύχοντα Δαραλέξη. Αλλά η οικογένεια της ωραίας `Ελένης Δαραλεξοπούλας τον κυνήγησε. Κι' αυτός — «χαίρειν είπών και τ αξιώματα και τοις ειρηνικοίς έργοις, εσχημάτοσεν συμμορίαν και περιήρχετο τα χωριά της Δυτικής και Κεντρικής Πελοποννήσου, αρχιληστής.

Ο Πλαπούτας τον έπιασε το 1830 στα Καλάβρυτα αλλά κατόρθωσε και του διέφυγε. Κι’ έμεινε ληστής στα βουνά και στα χωριά, χωρίς να κάνη κακό. Γι’ αυτό ο λαός τραγούδησε τον έρωτά του και τα πάθια του.

" Σαν ήθελες να παντρευθής να πάρης την Ελένη

   τα πρόβατα τι τα ήθελες, τα γίδια που μαζεύεις

   Τα πρόβατα τα πούλησα τά 'καμα δεκανάρια.

   - Γιώργη, λεβέντη Γιώργη, Γιώργη Κοντοβουνήσιε-

   και της Λενιώς μου τ' άστειλα, της γαιτανοφρυδούσας,

   πόχει της πάπιας το λαιμό, της πέρδικας τα κάλλη 

   και της οχιάς το μπίρμπιλο τριγύρω στο λαιμό της"

   (βλ.  Αγ.  Τσέλαλη "Πλαπούτας " εκδόσεις Γιαννικος   σελ.  526

 [2] Για τον ίδιο λόγο με το Κοντοβουνήσιο ήταν βγαλμένος κι΄ ο Καπόγιαννης στο κλαρί. Ωραίος αλλά φτωχός νέος από τη Ζούρτσα, αγάπησε  τη πάγκαλη κόρη του Πιπιλή, προεστού κι’ οπλαρχηγού της Ζούρτας. Δεν του την έδιναν και την έκλεψε, την πήγε στο Σουλιμά. Οι Πιπιλαίοι με το Γρηγοριάδη , που την είχε βαφτίσει την Πιπιλοπούλα, έτρεξαν με εκατό οπλοφόρους, πήραν τη κόρη, έκαψαν το σπίτι του και κατάσχεσαν τα πρόβατά του.Την κόρη την στεφάνωσαν με άλλον, Ο Καπόγιαννης πια βγήκε στο κλαρί και απειλούσε το Γρηγοριάδη  και τους Πιπιλαίους: - Μου πήρατε τη γθναίκα μου και τα ππράματά μου. ΄Η θα την πάρω πίσω ή θα σας σκοτώσω και θα σκοτωθώ, τους παρέγγελνε. Όταν γινόταν η Δίκη του Πλαπούτα, είχαν συλληφθή και οι δύο «ερωτομανείς λήσταρχοι» και ήσαν στο Θτς Καλέ, καταδικασμένοι σε θάνατο.Μέσα  στα κελλιά τους  τους πήρε ο Μασών τις μαρτυρίες κατά του Πλαπούτα.(βλ. Αγ. Τσέλαλη παραπάνω σελ.  527)

[4] Μπάμπη Αvvιvoυ «Ο Παπoυλάκης» εκδόσεις Γαλαξία,σελ.66 .                           Γ. Κoρδάτoς « Η Μεγάλη ιστορία της Ελλάδας» τ.ΧI σελ.585 )

[5] Μπάμπη 'Αvvιvoυ " Ο Παπoυλάκης " εκδόσεις Γαλαξία, σελ. 66‑ 67

]4] Μίμης Φερέτος « Τύπος και δημοσιογράφοι κλπ στην εφημερίδα Ηχώ της Μεσσηνίας , όπου παραπέμπει στο Εφ. Κυβ. 91, 3 Δεκ/ριου 1863 σελ. 501.

  • λιθογραφία του M. H. Belle 



Βουρκάνο 2
λιθογραφία με τίτλο:
 " άποψη της Ιθώμης" ίδια με τη προηγούμενη)




Βουρκάνο 3
λιθογραφία με τίτλο:
" convent of monte vurkano
( mount thome)
Messenia



Η ΜΟΝΉ ΒΟΥΛΚΑΝΟΥ.

( 1891. Tαξιδιωτική αφήγηση Σπυρίδωνος Παγανέλη)

« …Η οδός μου την ημέραν εκείνην υπήρξε εξαιετικώς επίπονος. Σπεύδων να φθάσω περί δυσμάς ηλίου εις την παρά τους πρόποδας της Ιθώμης μονήν Βουλκάνου, ηκολούθησα αβάτους ατραπούς, οτέ μεν βαδίζων πεζή, επί ώρας μακράς, οτέ δε ολισθαίνων εις επισφαλή κατωφέρειαν, και άλλοτε μετά κόπου αναρριχώμενος εις τας πλευράς και τα ύψη αβάτων ορέων καθοριζόντων βορειοδυτικώς την πεδιάδα της Μεσσηνίας. Οτε τέλος πάντων εθεώρησα από του ύψους λόφου τινός την θάλασσαν του Μεσσηνιακού κόλπου και ησθάνθην την ποντιάδα αύραν δροσίζουσαν την φλέγουσαν κεφαλήν μου, ανέλαβον εκ του κόπου, ήντλησα μείζονας δυνάμεις , και κατελθών εις την χλοεράν Στενύκλαρον εβάδισα δια μέσω λαμπρών κήπων και φητείας πλουσιωτάτης προς την Μονήν Βουλκάνου και την Ιθώμην…Το σκότος είχεν εκταθή επι την γήν, ότε αφίππευσα παρά την θύραν της μονής Βουλκάνου. Η δεδοκιμασμένη φιλοξενία των ελληνικών μονών επεφάνη αμείωτος και εν τη μονή…ένθα εντελώς άγνωστος οδοιπόρος, έτυχον πασών των περιποιήσεων…Η μονή Βουλκάνου εκτείνεται παρά τους πόδας του βουνού ευάν, κληθέντος ούτω εκ του «ευοί» του συνήθους προσφωνήματος του εκπεπτωκότος , ως θεού, Διονύσου, και των ακολούθων του. Επι της κορυφής του όρους Ευάν υπήρχε άλλοτε ιερόν του Διονύσου, επι των ερειπίων του οποίου ηγέρθη ακολούθως ναϊσκος εις τον Αγιον βασίλειον αφιερωθείς, εξ’ ου και το βουνόν Ευάν φέρει επικουρικώς το όνομα « άγιος βασίλειος». Η Ιθώμη, ήν εκ της τραχύτητος αυτής ο Ομηρος απεκάλεσε «κλωμακόεσσαν» εγείρει μικρόν απωτέρω της μονής την απότομον κορυφήν αυτής, δεσπόζουσαν απολύτως της πεδιάδος πάσης και του βουνού Ευάν. ..Η Ιθώμη και το Στενύκλαρον πεδίον υπήρξαν οι μάρτυρες της αγρίας θυσίας του Αριστοδήμου, της καρτεικής αμύνης, της εξόχου αυταπαρνήσεως και των λαμπρών νικών των μεσσηνίων , αγομένων υπό του παιδοκτόνου βασιλέως Αριστοδήμου. Ότε η ισχύς της Σπάρτης συνέτριψε τους Μεσσηνίους, εκεί εις τα ύψη της Ιθώμης, ο Ααριστόδημος ατυχής βασιλεύς και στρατηγός, αλλά ατυχέστερος πατήρ, έσφαξεν εαυτόν ημιπαράφρων εκ του άλγους της δουλουμένης πατρίδος του και των τύψεων της συνειδησεώς του, ήν δεν ίσχυσε να πραϋνη η πρόληψις  ότι, εάν εθυσίασε το τέκνον του, το έπραξε υπακούων εις της Πυθίας το απάνθρωπον παράγγελαμα.Η απηλπισμένη άμυνα ήν αντέταξεν εις τους νικηφόρους στρατούς της Σπάρτης, εις ουδέν ωφέλησε τους μεσσηνίους.Η Ιθώμη εάλω, δια Δε της πτώσεως αυτής και της Είρας βραδύτερον, μικρού δειν οι ένδοξοι και ευγενείς ηττημένοι Μεσσήνιοι διεγράφησαν ως λαός.Η εν Λεύκτροις πανωλεθρία των Λακεδαιμονίων  …ανέστησε μετά του λαού και την μεσσήνην, την πόλιν δηλονότι, ήν έκτισεν ο Επαμεινώνδας παρά τους πρόποδας της ιθώμης και ωχύρωσε δια τειχών, η τελειότης των οποίων πρόκειται σήμερον ως το άριστον υπόδειγμα οχειρωματικής των αρχαίων Ελλήνων…Εκ των περάτων της μεσογείου έσπευσαν τότε, κληθέντες εις την πατρίδα των, οι εκπατρισθέντες προ αιώνων μεσσήνιοι. Φέροντες εντός καλπών τα οστά των προγόνων, τηρήσαντες ανόθευτον την γλώσσαν αυτών και τα έθιμα, προσέπεσαν παρά τας όχθας του Παμίσου και τον βωμόν του Ιθωμάτα Διός, εξόριστοι υιοί εξορίστων γονέων και πάππων, παλινοστούντες τη πρροσκλήσει του μεγάλου Θηβαίου….Εις τον εξώστην της μονης Βουλκάνου καθήμενος και την σειράν του ταϋγέτου, την πεδιάδα και την ιθώμην έχων προ εμού, ανελογιζόμην εν ώρα ναθυτάτης νυκτός, το μέγα παρελθόν και το πολύδακρυ δράμα των μεσσηνιακών πόλεων και συμφορών…Αίφνης την βαθυτάτην της μονής ησυχίαν διακόπτει ηδύ ανάκρουσμα… Ητο το σήμαντρον, καλούν περί  όθρον, βαθύτατον εις προσευχήν του μοναχούς….Ω1 Εάν του σημάντρου οι ήχοι ηδύναντο ν’ αφυπνίσωσι τους νεκρούς!! Ηθελον ξυπνήσει τότε ο Αριστόδημος και ο Αριστομένης, και εάν του τάφου η γαλήνη και η λήθη δεν θα είχε ισχύσει ν’ αποσβέση το φλογερόν μίσος των κατά της Σπάρτςη, ήθελον και την στιγμήν εκείνην αναζητήσει την σφαγείσαν μεσσηνιακήν νεότητα, όπως ορμήσωσι μετ’ αυτής εκδικηταί… Η ΙΘΩΜΗ Την « κλωμακοέσσαν» Ιθώμην ανήλθον την επαύριον..ήθελον να ίδω την Μεσσηνίαν πάσαν, με τας μακαρίας αυτής πεδιάδας, τα υψηλότατα όρη, υα κατακελείοντα αυτήν πανταχόθεν, και την γλαυκ΄ν θάλασσαν, εις ήν εκβάλλουσιν οι την λιπαράν και ευδαίμονα γήν της αρδεύοντες ποταμοί…Η εις την κορυφήν της Ιθώμης άγουσα τρίβος είναι άκοπος και ευχερώς βατή. Ανέρχεταί τις εν ασφαλεία, του Δε δρόμου το εύβατον επιτρέπει εις τον οδοιπόρον, ενώ βαδίζει μηχανικώς  επι της πλευράς του όρους, να βυθίζει το όμμα αυτού εις το απώτατον παρελθόν, από του Πολυκάωνος και της συζύγου του μεσσήνης, των πρώτων της χώρας βασιλέων, άχρι του κρεσφόντου και της Μερόπης, του Αριστοδήμου και του Αριστομένους.Εις το ιστορικόν όρος, προς ό ανηρχόμην, έθετον οι αρχαιότατοι της Μεσσηνίας κάτοικοι την γέννησιν και την πρώτην ανατροφήν του Διός, ισχυριζόμενοι ότι αι νύμφαι Νέδα και ιθώμη, παραλαβούσαι νήπιον τον Δία, ανέθρεψαν αυτόν επι των κορυφών του όρους μετονομασθέντος εκ του ονόματος της τροφού Ιθώμη , όπως ο τας εσχατιάς της Μεσσηνίας παραρρέων ποταμός είχεν αποκληθή Νέδα εκ του ονόματος της ετέρας των νυμφών και τροφών…χριστιανική εκκλησία υψούται τώρα εις τας θέσεις ένθα ήτο ποτε το ιερόν της πολυθείας . Η εκκλησία εκτίσθη εκ των λίθων του τείχους, ίσως Δε και εξ’ αυτών των πετρών, αίτινες απετέλουν τον βωμόν του Διός…Η εκκλησία εκείνη, η καθολικόν αποκαλουμένη σήμερον, ήν η αρχαιοτάτη μονή του Βουλκάνου…Εισέδυσα …εις το ένδον του χριστιανικού ναού. Ηδύνατο τις να είπη ότι επάτουν εις το ιερόν του Διός…Εις την μονήρην εκείνην κορυφήν την ανεμόβλητον και ηλιόβλητον, εντός κελλίου ζοφερού, εν μέσω τόσου έξω φωτός και τόσης ζωής, μονάζει από χρόνων πολλών γέρων καλόγηρος…Ητο πολύ γέρων ο ερημήτης εκείνος. Είχε μακρόν , λευκόν, ακαθάρτον , και ακτένιστον πώγωνα. Ρεκενδύτης, γυμνόπους, κυρτός, βαδίζων βραδέως… Ότε ελαλει, ενόμιζε τις ότι ηχεί εκ βάθους τάφου μυστηριώδης λαλιά…η εικών του, και του κλειστού ζοφερού εκείνου οικοδομήματος η εικών, μ’ επιζεν αφορήτως και έσπευσα να εξέλθω μετά μείζωνος ή όσης εισήλθον σπουδής….Εφ’ ενός των υψωμάτων εκείνων εκάθησα και προσηλών τους οφθαλμούς μου προς την δυτικήν πλευράν της πεδιάδος έβλεπον…απλούμενον υπο τους πόδας μου τον ευρύ χώρον , ένθα είχε κτισθή η Μεσσήνη. Μικρόν χωρίον, το Μαυρομμάτι…Μόνος την ώραν εκείνην επι της κορυφής του όρου Ιθώμης, έβλεπον τον δύοντα ήλιον βάφοντα δι’ ερυθροχρύσου φωτός το στερέωμα…Η Μεσσηνία πάσα, με την χλοεράν εσθήτα της αυλακουμένην…υπό των αργυρών γραμμών των ποταμών και ρυάκων της…Σμαράγδινος περιβολή, ανεφίκτου και ανεκρφράστου κομψότητος και μαγλοπρεπείας στιζομένη…υπό αδαμάντων και μαργαριτών. Τοιαύτη ήτο η εντύπωσις. Ο Ταΰγετος προς Ανατολάς, ο Ερύμανθος βορειοανατοικώς, τα όρη της κορώνης και της Κυπαρισσίας προς δυσμάς κατέκλειον την ευδαίμονα πεδιάδα, αποτελούντα κύκλον απέραντον…Εν τω μέσω του κέντρου και του κύκλου εκείνου εγείρεται το όρος Ιθώμη[1]…  » 




[1] Σπυρίδωνος Παγανέλη «Πέραν του Ισθμού. Πελοποννησιακαί Εντυπώσεις και Αναμνήσεις» Εν Αθήναις 1891. Βιβλιοπωλείον της Εστίας., σελ. 191-201

Σχετικα με τη Μονή Βουλκάνου:
Γιάννη Αvαπλιώτη " Βoυλκάvo, τo Αστρικό Μοναστήρι της Μεσσηνίας " Πελoπovvησιακή Πρωτοχρονιά 1959 σελ.186.‑ Σχετικά με το Βoυλκάvo.βλ. και εργασίες : Τάσoυ Αθ.Γριτσόπoυλoυ " Χειρόγραφα της Μovής Βoυλκάvoυ " Πελoπovvησιακά τ.Ε` σελ. 294.‑ τoυ ιδίoυ " Συμβολή εις την ιστoρίαv τωv Μεσσηvιακώv μovώv Βoυλκάvoυ και Σιδηρόπoρτας" στα Μεσσηvιακά Γράμματα " Καλαμάτα1956 σελ.  134.‑ Ελένης Μπελιά " Συμβoλή εις τηv ιστoρίαv της Μανής Βoυλκάvoυ επί τη βάσει αvεκδότωv εγγράφων " στα Μεσσηνιακά Γράμματα " τ. Β` Καλαμάτα  1967 σελ. 345.‑

Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2013

Η ΠΥΡΑΜΙΔΑ .



...και ξαφνικά κοιτώντας πάνω από το λόφο της ομηρικής ΄Ανθειας δυτικά πέρα προς το Λυκόδημο, μετά τη καταιγίδα, ένα  παράθυρο άνοιξε στον ορίζοντα και φάνηκε η  πυραμίδα που χρόνια τώρα δεν είχα δει........







Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2013

« Έλληνες είχαν τόνομα, ούτω τους ονομάζαν…»!


 Ο τόπος,  ο χρόνος και οι άνθρωποι. Όλοι αυτοί που μείνανε, να δουλεύουνε τα χώματα, πάνω στους λόφους της ΄Ανθειας, ολόγυρα στα υψώματα της Θουρίας, να κουβαλάνε τις μνήμες, να βάζουν σημάδια στα περάσματα και τους ανέμους.  Σημάδια ατέλειωτα για τους Έλληνες στρατιώτες που μαζευτήκανε παραδίπλα στο Χρυσορρόη ποταμό, να διώξουνε τους Φράγκους που κατεβαίνανε μ' ακονισμένα σίδερα να πάρουνε το τόπο, να ληστέψουν και αφανίσουν τους ανθρώπους του. Και λέγανε , πως όλος ο Μοριάς τότε είχε προσκυνήσει,  όπως γράφει ο γασμούλος ποιητής στο "Χρονικόν του Μορέως":
«εξέβησαν με τους σταυρούς ομοίως με τας εικόνας,
οι άρχοντες και το κοινό της χώρας Ανδραβίδου
και ήλθαν κ’ επροσκύνησαν τον Καμπανέση εκείνον».

Έμεναν μόνο, κείνος ο «φοβερός στρατιώτης» του Άργους, ο Λέων Σγουρός, να γυροφέρνει σκοτώνοντας Φράγκους  όπου τους έβρισκε,  και δω χάμου στη Θουρία, δίπλα στο Χρυσορέα, συντάχθηκαν οι  Έλληνες στρατιώτες που φτάσανε φερμένοι  από τη περιοχή της Οιχαλίας, τη Μάνη, τη Λακεδαίμονα, τη Τεγέα και το Λιοντάρι, να πολεμήσουνε τους Φράγκους.

« όλοι ομού εσωρεύτησαν, πεζοί και καβαλλάροι `
εκ των ζυγών των Μελιγών ήλθαν τα πεζικά τους`
ήλθαν του Λάκκου τα χωρία, στον Χρυσορέαν εσώσαν»

Και εδώ ξεγελάστηκαν οι Έλληνες. Δεν κάνανε τον  "εκ παραδρομής πόλεμο" που ξέρανε από τους πατεράδες τους. Πολλοί αυτοί και λίγοι οι Φράγκοι. Γι' αυτό, το πήρανε «ξέσκουρα», που λένε,  και δεν στήσανε ενέδρες, ούτε «χωσιές» τη νύκτα, δεν χρησιμοποιήσανε το "δόλο" που συνηθίζανε στη πολεμική τους.
 Ξεχάσανε τους δασκάλους τους, που λέγανε ότι:  « για τους Έλληνες η τακτική της νίκης στο πόλεμο, πάντα ήταν έργο ευφυΐας μάλλον παρά γενναιότητας»
Ακούγανε μόνο τους Φράγκους που σαν   σκυλιά αλυχτούσαν και φοβισμένοι  ερχόντουσαν   βρίζοντας:
 « …οι Ρωμαίοι ουδέν ένε στρατιώταις
να πολεμούν εις πρόσωπον ωσάν εμείς οι Φράγκοι`
διατί έχουν πονηριάν και πολεμούν με τέχνην»

Λίγοι  οι Φράγκοι, οκτακόσιοι περίπου, και πολλοί οι Έλληνες γύρω στις 4.000 χιλιάδες, γι’ αυτό και παρασύρθηκαν οι Έλληνες. 
Κάτι νταήδες  ορμήσανε πρώτα και χτυπήσανε κατά μέτωπο τους Φράγκους, παρασέρνοντας  και τους άλλους, πριν  ακούσουν τους αρχηγούς τους, πριν ακόμα προλάβουν να σκεφτούνε κάνανε μετωπική σύγκρουση. 
Τότε γίνηκε το μεγάλο κακό.  Νικήσανε οι Φράγκοι και πήρανε ολάκερο το Μοριά για νάχει  κείνος ο γασμούλος  ποιητής να λέει και να καυχιέται :
« Τι να σε λέγω τα πολλά και τι το διαφορόν μου;
τον πόλεμον εκέρδισαν ετότε εκείν' οι Φράγκοι`
όλους εκατασφάξασιν, ολίγοι τους εφύγαν».

Γι’ αυτό, περιδιαβαίνοντας εκεί, έξω από τη Θουρία, όπου δεν έφτασε ακόμα η δολοφόνα χέρα των γραικύλων να καταστρέψει, ολόγυρα στο Χρυσορρόη, θα δούμε τ’ αχνάρια των Μυκηναίων. Ίσως να νιώσουμε κάτι από την ιστορία που γράφτηκε εδώ και ας μην υπάρχει μνήμη. Ίσως να διακρίνουμε τα πατήματα των Δωριέων και τα αρχαία μονοπάτια τους. Μπορεί και ν’ ακούσουμε τις κλαγγές των όπλων και δούμε να σηκώνεται ο μπουχός από τα αλόγατα των πολεμιστών που τρέχανε πολεμώντας δίπλα στο Χρυσορρόη, κάτω από τους λόφους της Αιθαίας, της Αίπειας και της Άνθειας, παραδίπλα στα  «Λουτρά», πάνω στα λιθόστρωτα, στις «κάτω πόλεις» του μεσσηνιακού κάμπου μέχρι τον « Θουριάτη κόλπο». 
Να θυμηθούμε πρέπει, πως απ' όλο το Μοριά μόνο εδώ στη Θουρία, ολόγυρα στο Χρυσορρόη, για πρώτη και τελευταία φορά, μαζεύτηκαν οι ΄Ελληνες να πολεμήσουν τους Φράγκους που κατέβαιναν να κατακτήσουν τα χώματά τους. Ήταν τέσσερις χιλιάδες αμαρτωλοί,  μανιχαίοι, Έλληνες όλοι, «κατωτικοί», Μανιάτες.
« .....εκείνοι της Βελιγοστής, της Λακοδαιμονίας,
όλοι ομού σωρεύτηκαν, πεζοί και καβαλλάροι`
εκ των ζυγών των Μελιγών ήλθαν τα πεζικά τους`
ήλθαν του Λάκκου τα χωρία, στον Χρυσορέαν εσώσαν,
..........................................................................
Ήσαν χιλιάδες τέσσαρες, πεζοί και καβαλλάροι...
.............................................................................
«Έλληνες είχαν το όνομα, ούτως τους ονόμαζαν,
πολλά ήσαν αλαζονικοί, ακόμα το κρατούσιν.»

Έλληνες είχαν τ' όνομα, πεζοί και καβαλλάροι, που «Ρωμιούς» τους λέγανε μόνο για να τους βρίζουν, γι’ αυτό και ο σοφός Κοραής φώναζε πολλά χρόνια μετά, ότι:  
«επρόκρινα το Γραικοί και ως ιστορικώς παλαιότερον και διότι ούτω μας ονομάζουσι όλα τα φωτισμένα έθνη της Ευρώπης. Αν προκρίνης το Έλλην ονομάζου Έλλην, αλλά μη δια τους οικτιρμούς του θεού Ρωμαίος, διότι οι Ρωμαίοι πρώτοι μας εστέρησαν την ολίγην ελευθερίαν , την οποίαν μας αφήκαν της Ελλάδος αι διχόνιαι».

Σημείωση : 
"γασμούλος"  έτσι βρίζανε οι Ελληνες τους γεννημένους από Ελληνίδα μάνα και Φράγκο πατέρα.  ( βλ. και μούλος, μούλα).